با خود صادق باشید

 

با خود صادق باشید

حتماً با اصطلاحاتی نظیر: کلاه خود را قاضی کردن، به وجدان خود رجوع کردن و ... کم و بیش آشنا هستید. در کلیه این اشارات انسان به خودکاوی فرا خوانده می شود. در این خود کاوی، انسان با اعمال خود خلوت کرده، ضمن مرور آنها نکات مثبت و منفی را شناسایی و در نهایت سعی در اصلاح خود می نماید. نکته حائز اهمیت در این کاوش، یافتن علتها و انگیزه های حقیقی رفتار ماست که باعث می شود از خود شناخت کامل و بهتری داشته باشیم. و این شناخت در نهایت امکان قضاوتی صحیح را به ما می دهد تا بر پایه آن بتوانیم برای آینده خود بهتر تصمیم گیری و یا برنامه ریزی نمائیم. دانش و  معرفتی که از این طریق به دست می آید رفتار بعدی ما را مشخص خواهد نمود.

دلائل نیاز به خودکاوی می تواند استیضاح، شکایت و یا دفاع از اعمال، رفتار و گفتار خود در گذشته نزدیک و یا دور باشد. و جالب است بدانیم که هر یک از ما بارها با خود چنین خلوتی داشته و داریم. در زمان شادی و غم، در وقت عصبانیت و ناراحتی و تقریباً در هر وضعیت روحی و روانی که حاصل می شود، مدت زمانی کوتاه و بعضاً طولانی با خود درگیر شده و با مرور وقایع و حوادث پشت سر گذاشته، عمل و عکس العملهایمان را تجزیه و تحلیل می نمائیم. آنگاه با تأیید یا رد آنها موجبات رضایت یا نارضایتی از خود را فراهم می سازیم و با تأثیر پذیری از نتایج بدست آمده زندگی خود را ادامه می دهیم. تکرار این چرخه در نهایت شکل دهنده بخشی از شخصیت ما خواهد بود.

اگر در این چرخه حضور آگاهانه نداشته باشیم و اجازه دهیم حوادث و اتفاقات روزمره اسباب تحریک عواطف و احساساتمان را فراهم ساخته، سپس بر پایه احساسات در باره خود قضاوت نمائیم. آنگاه شخصیت ما آنگونه که محیط و دیگران می خواهند شکل می پذیرد، نه آنگونه که خود خواهان آن هستیم. پس عزم خود را جزم کنیم و با کنترل و مهار این چرخه شخصیت خود را آنگونه که دوست داریم بسازیم.

تصمیم به دخالت در چرخه مزبور گام نخست برای کنترل آن محسوب می شود. گام بعدی یعنی مرحله قضاوت به مراتب مشکلتر و سخت تر می باشد، در این مرحله برای قضاوت صحیح در باره خودمان لازم است با مهار علائق، خواسته ها، نیازها، لذتها و منافع شخصی سعی کنیم به عنوان یک فرد آزاد و بی طرف در باره خود قضاوت کنیم. خود را از نگاه دیگران مورد ارزیابی قرار دهیم. یعنی با خود بیاندیشیم اگر این رفتار ما از دیگری سر می زد نظر ما در باره او چگونه بوده است. باید نیات و انگیزه های اعمال و رفتار خود را آنچنان که بود در نظر بگیریم نه آنچنانکه توجیه کننده عمل ما باشد. به عنوان مثال: شما سر ساعت مشخصی با کسی قرار می گذارید و با تأخیر در محل قرار حاضر می شوید، در این هنگام طرف قرار شما ابراز ناراحتی کرده و شما را مورد سرزنش قرار می دهد. سرزنش او با عکس العمل تند شما پاسخ داده می شود. مشاجره شما بالا گرفته و در نهایت منجر به اختلاف بین شما و در نهایت ناراحتی هر دو از یکدیگر می شود. پس از این اتفاق در فرصتی مناسب شما با خود خلوت می کنید و وقایع آن روز را مرور می نمایید. در مقام قضاوت شما ممکن است حق را به خود بدهید و بگویید که علت تأخیر خارج از اراده شما بوده است. در ضمن با دقایقی تأخیر چه اتفاقی می افتاد که باید مورد سرزنش قرار بگیرید. اصلاً فلانی آدم منطقی نیست و خوب شد که جواب وی را دادم و ...، آیا چنین قضاوتی صحیح خواهد بود؟ درست تر این بود که حق را به طرف قرارمان بدهیم و از تأخیر صورت گرفته عذرخواهی می کردیم، تأخیر ما در هر صورت تأخیر محسوب می شود و نبایست سعی در توجیه آن داشته باشیم. حتی اگر دلیل موحهی وجود داشته باشد. مهمتر آنکه اعتراض به جای طرف خود را به شدت پاسخ دادیم در حالی که اگر شما هم چنین انتظاری را پشت سر می گذاشتید، شاید چنین اعتراضی می کردید. و ...

در نگرش اول تأثیر خلوت شما، دامن زدن به سوء تفاهمها و ادامه کدورت و ناراحتی خواهد بود. ولی در نگرش دوم تأثیر خلوتتان عذر خواهی و درخواست عفو و بخشش بوده و در نهایت ضمن خاتمه دادن به کدورتها، اسباب تعمیق و تداوم دوستی را فراهم ساخته اید.

پس سعی کنید در همه حال با خود صادق باشید. و در توجیه اعمال و رفتار خود جانب انصاف را رعایت کرده و هدف و نیات اصلی اعمال خود را در نظر داشته باشید.

چگونه می توان خصلت صداقت را در خود پرورش داد؟

( آرامش پویا )

[e-mail]