در باره MBA جه می دانید؟

MBA Master of Business Administeration تاریخچه MBA   MBAمدل آمریکایی آموزش مدیریت است. تقریبا اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 شکل گرفت به این ترتیب که بعد از جنگ جهانی دوم که تقاضا برای مدیرهای خیلی حرفه ای بالا رفت. مهندسانی که در صنعت کار می کردند مهارتهای جدیدی برای مدیریت لازم داشتند. MBA مخفف Master of Business Administeration است. تا اوایل دهة 60 کشورهای دیگر دنیا MBA نداشتند و شروع به ایجاد و گشترش این رشته کردند. بعد از آمریکا ، انگلستان اولین کشوری بود که MBA را ایجاد کرد. MBA را در ایران مدیریت بازرگانی می گوییم که سال هاست در کشور وجود دارد. و تفاوتی که با رشته های دیگر دارد این است که MBA یک رشتة‌علمی نیست. یعنی درصد عمدة کسانی که این رشته را می خوانند نمی خواهند کار تحقیقی بکنند. بلکه هدفشان این است که مهارت های مدیریتی خودشان را افزایش دهند. به طور کلی این رشته حالت تحقیقی ندارد و تنها توسعه مهارت است. و کاری که می کند این است که اگر فردی که متخصص است و می خواهد مدیر شود مهارت لازم را به او آموزش می دهد. مثل حسابداری ، بازاریابی ، اقتصاد، کامپیوتر و ...، در حال حاضر طبق آخرین آمار000/60 نفر فارغ التحصیل MBA هستند. الان رشد MBA در آمریکا متوقف شده ولی در آسیای شرقی و در کشورهای در حال توسعه رشد خوبی دارد. در دهة 90 ناگهان رشد فارغ التحصیلان MBA زیاد شد. البته اخیرا از نظر آموزش رقبای دیگری هم پیدا کرده. مثلا افراد را در داخل شرکت کاملا متناسب با نیازهای شرکتشان آموزش می دهند. بحث آموزش از راه دور هم باز یک رقیب MBA است. کسانی که فارغ التحصیل MBA می باشند وارد عرصه مدیریت می شوند و در سطوح مختلف مثل مدیر تولید یا بازاریابی یا مدیر مالی مشغول به کار می شوند و یا نهایتا مدیر عامل شرکت می شوند. گروه دوم که شاید 9/9 درصد از فارغ التحصیلان MBA هستند وارد کار مشاوره می شوند. برخی در شرکت های مشاورة مدیریت (در ایران مثل سازمان مدیریت صنعتی) کار می کنند و گروهی به عنوان کارشناس مثلا تحلیل گر مالی  یا تحلیل گر بازار یا متخصص نیروی انسانی در سازمان ها کار می کنند بدون اینکه وارد کار اجرایی شوند. گروه سوم که درصد کمی هستند ممکن است ادامة تحصیل بدهند و دکترا دریافت کنند و استاد شوند. رویکردی کنونی دنیا، رویکرد کار آفرینی است به این معنا که ما باید فارغ التحصیلان MBA را تشویق کنیم تا خودشان کسب و کار راه بیاندازند. کسانی که در کار تجارت بوده و مدیر هستند، بعد از مطالعه MBA احساس می کنند مهارتشان بیشتر شده است. حقوق کسانی که MBA خوانده اند در آمریکا 5/3 برابر کسانی است که با همان تحصیلات و سن در موقعیت های دیگری کار می کنند. این است که فارغ التحصیلان MBA رشد بیشتری می کنند و می توانند بهتر در سازمان ارتقا پیدا کنند و یا یاد می گیرند که بهتر پول دربیاورند. وقتی MBA می خوانیم یاد می گیریم که چگونه باید ارتباط برقرار کنیم یا چگونه باید یک مسئله را حل کنیم. با پیچیدگی ها و سیاست ها در داخل یک سازمان آشنا می شویم. این مباحث به هرحال به کسی که در سازمان به عنوان کارمند کار می کند خیلی کمک می کند که رشد موثری داشته باشد. در ایران اولین دوره مدیریت اجرایی در دهه 70 میلادی توسط مرکزی تحت عنوان ICMS و با همکاری دانشگاه هاروارد راه اندازی شد که متاسفانه بعد از انقلاب مورد بی توجهی قرار گرفت و منحل گردید. دومین گام در این راستا توسط سازمان مدیریت صنعتی برداشته شد که در اواخر دهه 60 شمسی اقدام به راه اندازی دوره مدیریت اجرایی کرد. سرانجام در اول دهه 80 شمسی دانشگاه صنعتی شریف به اتکای وجهه منحصر به فرد خود اقدام به راه اندازی این رشته با توجه به نیاز شدید کشور نمود. در حال حاضر علاوه بر سازمان مدیریت صنعتی, دانشگاههای تهران، علامه طباطبایی و علم و صنعت ایران نیز دارای دوره کارشناسی ارشد با گرایش مدیریت اجرایی و دانشگاه شریف با گرایش MBA هستند. همچنین در دانشگاه آزاد اسلامی در دو واحد علوم تحقیقات تهران و اهواز پذیرش دانشجو در گرایش مدیریت اجرایی صورت می‌گیرد. گرایش های MBA در دنیا و ایران چیست؟ MBA در طیفی از حوزه های عملیاتی تا حوزه های تجاری گسترده می شود. در ایران چیزی که به نام MBA درس داده می شود با خارج کمی فرق دارد. در ایران گرایش هایی مثل مدیریت تکنولوژی و مدیریت اطلاعات و عملیات داریم که جایش در دانشکده های صنایع است. در آمریکا MBA به تجارت گرایش دارد. مهم ترین تمرکز آن روی بازاریابی و کارآفرینی است. و در کنار آنها گرایش منابع انسانی و سازماندهی است، MBA در ایران به طیف عملیاتی آن نزدیکتر است و در حوزه های مالی و بازاریابی ضعیف است.  سازمان مدیریت صنعتی حدود 12ـ10 سال پیش که MBA اجرایی را راه اندازی کرد اولین جرقه MBA بود. هرچند قبل از انقلاب یک دورة خیلی خوب MBA در مدرسه عالی مطالعات مدیریتی داشتیم که الآن دانشگاه امام صادق شده است ، چند شرکت بزرگ بخش خصوصی با همکاری دانشگاه هاروارد آنجا را راه انداخته بودند. و یکی دو دانشگاه دیگر هم این کار را می کردند که ادامه پیدا نکرد. آنجا تقریبا 4 دوره فارغ التحصیل خیلی خوب داشت که اکنون آدم های برجسته ای در مدیریت هستند. بعد از آن دوره MBA نداشتیم تا در دهة 70 که سازمان مدیریت صنعتی مدیریت اجرایی را با گرایش هایی مختلف مثل مدیریت شهری و بیمارستانی پایه گذاری کرد. کلمه MBA را عملا دانشگاه شریف معمول کرد.  MBAیکی از پرطرفدارترین و پر سود ترین رشته های تحصیلی است و برای تحصیل در آن شما با هر مدرک لیسانسی می توانید در آزمون های مربوطه ثبت نام کنید.  رشته MBA به دلیل تفاوت های ماهیتی از ظاهر آسان و جذابی نسبت به سایر رشته ها برخوردار است ولی در عمل برای موفقیت در کنکور و تحصیل در آن نیازمند توانمندی های هوشی و ذاتی خواهید بود که می تواند تضمین کننده موفقیت یا شکست شما در این رشته باشد. ضرورت و اهمیت MBA توسعه کشور و ارتقاء استاندارد زندگی در آن مستلزم بهبود و ارتقاء کیفیت مدیریت در سازمانهای اقتصادی و اجتماعی است. با بهبود مدیریت است که میتوان بهره وری را افزایش داد و از ظرفیت ها و امکانات موجود، کالا و خدمات بیشتری را تولید و ارائه نمود و ظرفیت های زیادتری را بوجود آورد.   بهبود مدیریت نیز مستلزم آگاهی و تسلط به دانش مدیریت است. امروزه مدیریت به عنوان یکی از شاخه های معرفت بشری پیشرفت زیادی نموده است و آموزش و تحقیق در زمینه آن گسترش فراوانی یافته است . باتوجه به اهمیت مدیریت در رشد و ارتقاء سازمانها و جوامع، نظامهای آموزش عالی کشورها، آموزش و تحقیق در حوزه مدیریت را از نظر کیفی و کمی به سرعت توسعه داده اند. یکی از زمینه های بارز توسعه آموزش مدیریت ایجاد رشته کارشناسی ارشد مدیریت سازمان (MBA) در کشورهای مختلف جهان است. این رشته به سرعت نخست در امریکا و کشورهای صنعتی و سپس در کشورهای در حال توسعه، گسترش یافته است. همانطوریکه قبلا" ذکر شد، فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی و مخصوصا" فارغ التحصیلان دوره های فنی و مهندسی وارد این دوره شده و در یک آموزش فشرده و پرکار به فراگیری دانش و فنون مدیریت می پردازند. ترکیب دانش تخصصی دوره کارشناسی و آگاهی و تسلط به دانش و فنون مدیریت در دوره کارشناسی ارشد، از فارغ التحصیلان این دوره مدیران کارآمد و مؤثری میسازد که در افزایش کارآئی و رشد سازمانهای اقتصادی - اجتماعی تأثیر بسزایی دارند. به خاطر کسب همین توانائی هاست که در سه دهه اخیر، دوره های MBA در کشورهای مختلف جهان به سرعت گسترش یافته و تنها در کشور آمریکا حدود 700 موسسه آموزش عالی، دوره MBA ارائه میدهند. اگر می خواهید خود را قانع کنید که چرا باید MBA را انتخاب کنید، کار دشواری نخواهید داشت. جایگاه MBA در دنیای امروز امکان ادامه تحصیل در برترین دانشگاههای داخل و خارج را در اختیار شما قرار خواهد داد. در صورتی که زمینه شغلی مد نظر شما باشد، با توجه به اینکه این رشته بسیار نوپاست و با استقبال شدید سازمانها نیز مواجه شده است می توان بازار کار بکر و دست نخورده ای برای آن در نظر داشت، هرچند در آمریکا علی رغم سابقه 80 ساله هنوز بازار کار بسیار وسیعی در اختیار فارغ التحصیلان قرار دارد. در ایران نیز آمارهای فعلی نشان از تضمین شغل در آینده دارد. MBA قابلیتهای شما را ورای تخصصی که اکنون دارید توسعه خواهد داد و شما را به شخصی مبدل خواهد کرد که هیچ سازمانی قادرنخواهد بود به راحتی از روی تخصص شما عبور کند . این نکته که قادر هستید MBA را به عنوان رشته   دوم همراه با رشته اصلی خود امتحان دهید نیز قابل توجه است. هرچند MBA ارزشی ورای رشته های تخصصی و فنی در دنیای امروز دارد. زمینه های فعالیت فارغ التحصیلان فارغ التحصیلان این دوره با فراگیری دانش و فنون مدیریت قادر خواهند بود در زمینه های ذیل فعالیت نمایند : · اداره امور واحدهای ستادی سازمانهای تولیدی و اجتماعی در جهت کمک به مدیران این سازمانها برای اداره مؤثرتر سازمانهای خود · اداره و راهبری مؤثر و کارآمد یک سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولید، تحقیق و توسعه، مالی، فروش، پرسنلی و اطلاعات            · ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان با تجدید تشکیلات، رویه ها و شیوه های اداری آن بخش · کارآفرینی در یک سازمان برای شروع فعالیت های جدید یا ایجاد و اداره سازمانهای جدید · طراحی تحول در کل یک سازمان و رهبری و هدایت تحولات کلی بعد از کسب تجربیات مدیریتی آینده شغلی: دوره کارشناسى ارشد مدیریت اجرائى به منظور پرورش کادر مدیریت اجرایى بنگاههاى تولیدى و خدماتى خصوصى، تعاونى و دولتى و نیز تأمین مدیر براى طرحهاى بزرگ عمرانى طراحى و ایجاد شده است. برنامه بهبود نظام مدیریت در سطح واحدهاى تولیدى و خدماتى از طریق رشته مدیریت اجرائى، لازمه دستیابى به اهداف خاص آموزشى زیر است:  - آماده کردن شرکت کنندگان براى قبول وظایف مدیریت از طریق آشنایى با آخرین دستاوردهاى دانش مدیریت و تقویت قابلیتهاى تحلیل، ابتکار، خطرپذیرى، ارتباطات، تصمیم گیرى و بالاخره رهبرى مؤسسات تابعه. - ایجاد زمینه جهت ارتباط نزدیکتر و موثرتر میان مدیران و کادر مشاوران و کارشناسان مدیریت از طریق دستیابى به دیدگاهها و زبان مشترک علمى، در جهت استفاده بهینه مدیران از کادر مذکور. از اینرو انتظار مى رود شرکت کنندگان این رشته مهارتهاى زیر را کسب نمایند: - نگرش علمى به مدیریت: این مهم از طریق آشنائى وسیع با تجربیات دنیاى صنعتى و پژوهش هاى معمول در رشته مدیریت و نیز پى بردن به اهمیت نگرش علمى به مسایل مدیریت محقق خواهد شد که در آنصورت از تفکر یک بعدى، شتاب زدگى در عمل و پیش داورى درباره روشهاى کارآمد مدیریت که از ویژگى هاى نگرش غیرعلمى است پرهیز خواهد شد. - کسب دانش مدیریت: آشنایى مدیران با تجربیات کشورهاى صنعتى و نیز تحقیقات اندیشمندان مدیریت موجب ارتقاء سطح دانش هایى در این زمینه مى شود و این امر از سوئى زمینه استفاده مؤثرتر از فنون جدید مدیریت را توسط مدیران فراهم مى کند و از سوى دیگر ارتباط و همکارى نزدیکترى میان مدیران و کارشناسان مدیریت ایجاد کرده موجب مى شود که مدیران از مشاوران و کادر ستادى خود بهتر استفاده کنند. نقش و توانائی فارغ التحصیلان این دوره با فراگیری دانش و فنون مدیریت قادر خواهند بود در زمینه های ذیل فعالیت نمایند : 1- اداره امور واحدهای ستادی سازمانهای تولیدی و اجتماعی در جهت کمک به مدیران این سازمانها برای اداره مؤثرتر سازمانهای خود 2- اداره و راهبری مؤثر و کارآمد یک سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولید، تحقیق و توسعه، مالی، فروش، پرسنلی و اطلاعات           3- ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان با تجدید تشکیلات، رویه ها و شیوه های اداری آن بخش 4- کارآفرینی در یک سازمان برای شروع فعالیت های جدید یا ایجاد و اداره سازمانهای جدید 5- طراحی تحول در کل یک سازمان و رهبری و هدایت تحولات کلی بعد از کسب تجربیات مدیریتی بازار کار MBA اگر به بازار کار MBA در ایران نظر بی افکنیم ایران حداقل تا 10 سال آینده نیازمند متخصصین این رشته خواهد بود این پیش بینی با توجه به تراکم زیاد مهاجرت فارغ التحصیلان این رشته از کشور برای کار یا ادامه تحصیل در خارج کشور و نیاز شدید سازمان های بزرگ و اقتصادی  و شرکت های دولتی و خصوصی که تعدادشان کم هم نیست بسیار با وسواس صورت گرفته است. اما بازار کار MBA در خارج از کشور نیز از جایگاه مطلوبی برخوردار است و کشورهای آمریکا و کانادا در جذب متخصصین این رشته درنگ نمی کنند. از خاطر نبرید که بسیاری از دانشجویان این رشته از همان ابتدای تحصیل دعوت به کار می شوند. هدف از فراگیری MBA بگذارید این موضوع را با مثالی باز کنیم. شما حتما با نام آقای قلمچی دارنده بزرگترین مرکز آموزش کنکور آشنا هستید. قلمچی تا ده سال پیش یک دبیر ساده ریاضی و فیزیک بود که گاهی اوقات در ساعات فراغت از مدرسه به تدریس خصوصی می پرداخت اما امروز با در آمد سالانه حدود 4 میلیارد تومان یکی از مشهورترین و پر درامد ترین افراد ایران است که نحوه درآمدش هم کاملا آشکار است و اتفاقا مردم با میل و رقبت حاضر هستند به موسسه او پول بپردازند سوالی که مطرح می شود این است که چطور این اتفاق می افتد؟چرا از میان این همه دبیر فقط یک نفر می تواند تا این حد موفق عمل کند؟در واقع کار MBA همین است MBA به شما به عنوان یک فرد عادی در هر تخصص و دانشی امکان می دهد تا ذهن خود را متوجه خلاء ها , نیازها, شکاف ها و کمبودهای بازار کنید و بر اساس تکنیک ها و تاکتیک هایی که بازار و کسب و کار شما می طلبد بهترین راه برای توسعه کسب و کار خود را پیدا کنید و سهم خود را از بازار افزایش دهید. مثالهای ایرانی و خارجی از این دست بسیار هستند هایدا بزرگترین Fast food زنجیره ای، در ابتدا فقط یک ساندویچی ساده بود اما از همان ابتدا ایده ای بزرگ بود و یا ebay یک سایت معمولی بود ولی هم اکنون یکی از پر سود ترین سایت های اینترنتی دنیاست. MBA تا حد کمی به شما می آموزد که در ایجاد یا توسعه یک کسب و کار چگونه اولین باشید اما تا حد بسیاری به شما یاد می دهد چگونه در کسب و کار خود و در بازار رقابتی بهترین باشید. دوره کارشناسی ارشد مدیریت سازمان به منظور پرورش مدیران کارآمد برای   اداره سازمانهای اقتصادی- اجتماعی، تولیدی و خدماتی طراحی شده است. رشته MBA یا کارشناسی ارشد مدیریت حرفه ای بازرگانی چنانچه از نامش پیداست تنها مدیریت بازرگانی نیست، از آنجا که در ایران آموزش مدیریت به سه شاخه بازرگانی، صنعتی و دولتی تقسیم می شود برای اکثر متقاضیان این گمان پیش می آید که MBA تنها در بر گیرنده مباحث مدیریت بازرگانی است و به طور مثال برای مدیریت صنعتی باید به سراغ رشته دیگری رفت در حالی که این تصور کاملا اشتباه است. MBA مدیریت Business است و Business یعنی کلیه عملیاتی که از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش کالا یا خدمات را شامل میشود و به صورت مکرر اتفاق می افتد. برای رشته MBA حدود 30 گرایش مختلف در کشور های مختلف تعریف شده است. اما چهار گرایش اصلی این رشته که تقریبا در همه دانشگاه ها تدریس می شوند به شرح زیر است: 1- بازاریابی و مدیریت فروش ( Marketing ) 2- مدیریت مالی و مدیریت موسسات مالی ( Finance ) 3- مدیریت تولید و سیستمهای تولید و پروژه ( Operation ) 4- مدیریت منابع انسانی ( Human Resources ) امروزه حتی MBA با گرایش هایی مانند تجارت الکترونیک و فن آوری اطلاعات نیز ارائه می شود که نشان از انعطاف پذیری بالا و نیاز روز افزون به فارغ التحصیلان این رشته است. متاسفانه امروزه بسیاری بدون توجه به محتوای MBA آن را با نام مدیریت سازمان می شناسند و تنها به بخش بسیار کوچکی از اهدافی که در این دوره بررسی می شود می پردازند. اگر بخواهیم تعریفی دقیق تر از اهداف MBA داشته باشیم باید توجه داشت که هدف این دوره پذیرش فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی در رشته های مختلف به خصوص رشته های فنی و مهندسی و پرورش افرادی است که قادر باشند در زمینه های ذیل انجام وظیفه نمایند : 1- اداره و راهبری مؤثر و کارآمد سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولیدی، بازاریابی و فروش، اطلاعات و مالی 2- ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان 3- طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت 4- کارآفرینی با ایجاد فعالیت های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید 5- ارائه خدمات مشاوره ای و مطالعاتی در زمینه های مزبور به مدیران سازمانهای اقتصادی و اجتماعی دانستنیهای MBA : · آیا میدانید که MBA پرهزینه ترین رشته دانشگاهی در خارج کشور است و هزینه سالانه آن در برخی دانشگاهها به 70000 دلار در سال می رسد؟ · آیا می دانید که MBA در دانشگاه هاروارد تنها رشته ای است که به دلیل اطمینان از اشتغال خوب فارغ التحصیلان آن در آینده تحت پوشش کامل وام CITIBANK آمریکا قرار دارد و دانشجویان کلیه هزینه های خود را از آنجا تامین می کنند؟ آیا می دانستید که اکثر دانشگاههای آمریکا، کانادا و اروپا به دلیل تقاضای بسیار بالای داخلی به اتباع خارجی جهت MBA پذیرش نمی دهند؟ · حتما کل دروس، کلاس ها، تحقیقات و ارائه آنها باید به زبان انگلیسی باشد. حتی در کشور هایی مانند فرانسه، آلمان و روسیه هم با تمام تعصباتی که روی زبان اصلی شان دارند، MBA به زبان انگلیسی تدریس می شود. حتی اگر تمام درس ها و مباحث مشابه باشد ولی زبان تدریس و تعلیم انگلیسی نباشد، رشته تحصیلی دیگر MBA نیست و از نظر حرفه ای وقتی MBA نباشد دیگر تفاوتی ندارد که چه اسمی داشته باشد. · خصوصیت بارز دیگر MBA این است که علاوه بر درس های تئوری باید همراه با تحقیق Case Study، بازیهای تجاری Business Games، و ارائه نتایج در قالب  Presentation و معمولا تز و کارآموزی می باشد. · مباحث یک برنامه MBA باید مرتبا مورد باز بینی و نو سازی قرار گیرد تا دانشجویان بتوانند با آخرین نیاز ها و دست آورد های علم مدیریت آشنا شوند. قبل از انتخاب MBA به این موارد دقت کنید:‌ قبل از تصمیم گیری برای انتخاب این رشته، اگر شاغل هستید و باید هزینه زندگی را خودتان تامین کنید، حتما به این نکته فکر کنید که برای گذراندن این دوره نیاز به برنامه زمانی پیچیده و گذراندن یک زندگی سخت و پرکار دارید. درس ها به شدت وقت گیر هستند و هریک از دروس بیش از ۱۲ واحد درس کارشناسی وقت می گیرند. در نظر داشته باشید که باید حداقل ۴۰ ساعت در هفته زمان برای مطالعه و انجام پروژه های درسی اختصاص دهید. اگر زبان انگلیسی شما خوب نیست یا زبان خود را تقویت کنید و یا از خیر این دوره بگذرید چون احتمالا این رشته برای شما ساخته نشده است. و در پایان اگر همسر و فرزند دارید مطمئن شوید می توانند با این مساله کنار بیایند که طی دو سالی که در این رشته تحصیل می کنید یا در منزل نخواهید بود و یا در ساعاتی هم که در منزل هستید به نظر می رسد که باز هم در منزل نیستید...چون زمانی برای مشارکت در زندگی نخواهید داشت. توجه داشته باشید که رشته MBA بر خلاف سایر رشته های کارشناسی ارشد دارای ۵۷ واحد درسی است که معادل دو دوره کارشناسی ارشد در رشته های دیگر است و باید در هر ترم ۱۲ تا ۱۵ واحد با این حجم را بگذرانید... پس خوب فکر کنید...شرایط زندگی خود را در نظر بگیرید...و تلاش کنید...اگر مسیرتان را درست بروید احتمالا طی چند سال آینده مدیر ارشد یکی از سازمان های موفق کشورمان خواهید بود...

 

برگشت به فهرست موضوعی مبحث مدیریت

آرامش پویا     [e-mail]